Cây Lẻ Bạn
Cây lẻ bạn hay cây sò huyết không chỉ được trồng để làm cảnh mà còn có tác dụng chữa bệnh rất tốt. Với thành phần hóa học khá đa dạng, loại cây này được ứng dụng lâm sàng trong các bài thuốc chữa viêm đường hô hấp, ho, đau đầu, cảm sốt, đại tiện ra máu…
TÌM HIỂU CHUNG
- Tên gọi
– Tên thường gọi: Sò huyết, Bạng hoa, Sò tím
– Tên khoa học: Tradescantia spathacea Sw.
– Họ khoa học: Commelinaceae (họ Thài lài)
- Đặc điểm tự nhiên
Đây là loại cây thảo lớn, sống nhiều năm. Thân cao khoảng 30 – 45cm, đường kính thân 2,5 – 5cm. Thân cây mập, nhẵn, ngắn, có bẹ lá bao phủ xung quanh, không phân nhánh.
Lá cây dài 18 – 28cm, rộng 3 – 5cm, lá không cuống, mọc ra từ gần như sát đất, phủ cả thân. Lá có bẹ rộng, ôm sát thân, hơi dày, đầu tù hoặc nhọn, phiến lá dày. Mặt trên lá cứng, lõm và có màu lục. Mặt dưới màu tía, hơi khum. Gân lá mọc song song.
Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành tán, đựng trong 2 cai mo úp vào nhau, nhìn như con sò. Hoa có màu trắng vàng, bao hoa gồm 3 lá đài, 3 cánh hoa giống nhau, 6 nhị gần bằng nhau, bầu 3 ô. Cây thường ra hoa vào mùa hè.
Quả nang dài 3 – 4mm, 3 ô, khi chín nứt thành mảnh vỏ, chứa một hạt có góc và cứng.
PHÂN BỐ, THU HÁI, CHẾ BIẾN
- Phân bố
Lẻ bạn có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới châu Mỹ, được trồng hay trở nên hoang dại hóa ở khắp các vùng nhiệt đới và á nhiệt đới trên thế giới.
Lẻ bạn là cây ưa sáng và có khả năng chịu hạn cao, có thể mọc được trên nhiều loại đất ở vùng đồng bằng, ven biển, trung du và vùng núi. Với hệ thân rễ sức sống dai, biên độ sinh thái rộng.
Cây ra hoa quả hàng năm. Khi quả già, hạt phát tán ra xung quanh, sau 6 – 7 tháng mọc thành cây con. Có thể trồng lẻ bạn bằng cách tách các nhánh con hay một phần của thân rễ. Cây trồng chủ yếu để làm cảnh
- Thu hái
Bộ phận được dùng làm thuốc của cây là: Hoa và lá.
Cây ra hoa hàng năm. Đến mùa hoa vào khoảng tháng 4, người ta hái lấy hoa. Còn lá có thể thu hoạch quanh năm.
- Chế biến: Khi hái về, có thể dùng tươi hoặc phơi khô trong bóng râm để dùng dần.
- Bảo quản: Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc, tránh ánh nắng trực tiếp.
THÀNH PHẦN HÓA HỌC
Lẻ bạn chứa một số thành phần hoa học như sau: Coumarin, Alkaloid, Saponin, Flavonoid, Tinh dầu huile và Chất sáp cires…
- CÔNG DỤNG
Theo y học cổ truyền:
– Lẻ bạn có vị ngọt nhạt, tính hàn.
– Công dụng: Thanh nhiệt nhuận phế, bổ máu, lương huyết giải độc, hóa đờm chống ho.
– Chủ trị: Dược liệu thường được dùng để chữa chứng hoa ra máu, tiêu chảy, đại tiện ra máu, viêm khí quản, viêm đường hô hấp, lao bạch huyết…
Theo y học hiện đại
– Một chiết xuất thô etanolic từ cây lẻ bạn được ghi nhận là có thể chống độc tố, chống vi trùng, đồng thời chống nhiễm trùng mạnh mẽ.
– Nước sắc từ dược liệu được cho là có tiềm năng trong phòng ngừa ung thư cũng như hỗ trợ điều trị bệnh ung thư.
- LIỀU DÙNG & CÁCH DÙNG
– Lẻ bạn được dùng chữa viêm khí quản cấp và mạn tính, ho gà, lao bạch huyết, chảy máu cam, lỵ trực khuẩn, đái ra máu. Liều dùng 15 – 30g lá hoặc hoa, dạng thuốc sắc.
– Vị thuốc cây lẻ bạn có thể được dùng ở cả dạng khô và dạng tươi. Thông dụng nhất là sắc lấy nước uống, có thể kết hợp chung với nhiều vị thuốc khác. Hiện vẫn chưa có khuyến cáo về giới hạn liều lượng cho 1 ngày.
Lưu ý:
– Cần hỏi kỹ ý kiến bác sĩ hay người có chuyên môn để nhận được khuyến cáo trước khi sử dụng. Việc dùng không đúng cách với liều lượng không phù hợp sẽ dễ khiến rủi ro phát sinh.
NGUỒN THAM KHẢO:
– Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam
– https://pharmacy.tdtu.edu.vn/
