Xạ đen
Cây xạ đen là loại thảo dược quý được sử dụng phổ biến trong các bài thuốc y học cổ truyền. Vị thuốc này sở hữu nhiều công dụng tuyệt vời như hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, máu nhiễm mỡ, tiểu đường, huyết áp, ung thư, giảm viêm nhiễm, thanh nhiệt, giải độc… nên được rất nhiều người tin dùng.
TÌM HIỂU CHUNG
- Tên gọi
– Tên thường gọi: Xạ đen, Xạ đen châu Âu, Cây dây gối Ấn độ, Thanh giang đằng, cây ung thư, cây đồng triều, cây bạch vạn hoa và cây bách giải, tùy theo vùng miền mà nó có một cách gọi khác nhau.
– Tên khoa học: Celastrus hindsii Benth et Hook,
– Họ khoa học: Dây gối (Celastraceae)
- Đặc điểm tự nhiên
– Xạ đen thuộc loại cây dây leo thân gỗ, mọc thành búi, thân cây dạng dây dài từ 3-10m, cành tròn. Lúc non có màu xám nhạt, sau chuyển sang màu nâu, về sau có màu xanh.
– Lá mọc so le, phiến lá bầu dục, hình xoan ngược, dài 7-12cm, rộng 3-5cm, dai, gân bên 7 đôi, mép có răng tháp, cuống lá 5-7mm.
– Chùm hoa ở ngọn hay nách lá, dài 5-10cm, cuống hoa 2-4mm, hoa mẫu 5 cánh, cánh hoa trắng. Hoa cái có bầu 3 ô.
– Quả hình trứng, dài 1cm, khi chín có màu vàng và tách ra thành 3 mảnh, hạt có áo hạt màu đỏ hồng.
– Mùa hoa: tháng 3-5, mùa quả: tháng 8-12
- Phân loại:
PHÂN BỐ, THU HÁI, CHẾ BIẾN
- Phân bố
– Trên thế giới: Xạ đen được trồng nhiều tại một số quốc gia châu Á như: Trung Quốc, Thái Lan, Myanmar, Việt Nam… Cây tập trung nhiều tại các vùng có độ cao 1.000 – 1.500m so với mực nước biển
– Tại Việt Nam: Thường thấy ở các khu vực đồi núi thấp, bán sơn đại, phạm vi rộng như: Hòa Bình, Ninh Bình, Hà Nam, Hà Nội, Hải Phòng, Vườn Quốc gia Cúc Phương, Vườn Quốc gia Ba Vì…
- Thu hái
– Cây trồng khoảng 7, 8 tháng đến 1 năm là có thể thu hoạch lứa đầu.
– Cây thuốc này có thể thu hái quanh năm.
- Chế biến:
– Bộ phận dùng: Thân, cành, lá. Sau khi thu hoạch về, rửa sạch và vớt ra để cho thật ráo nước. Cắt thành từng đoạn nhỏ đem trải đều ra rổ và phơi khô hoặc sấy khô đều được. Sau khi dược liệu đã khô hoàn toàn, cho vào túi hoặc hũ có nắp đậy kín. Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát để sử dụng dần.
- Bảo quản:
– Giữ dược liệu ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc làm hư thuốc, tránh ánh nắng trực tiếp làm bạc thuốc.
- THÀNH PHẦN HÓA HỌC
– Trong dược liệu có nhiều hoạt chất, nhưng 3 chất quan trọng nhất được nghiên cứu là: Flavonoid, Quinon, Saponin Triterpenoid. 3 chất này đóng vai trò quan trọng trong dự phòng và chống ung thư của vị thuốc Xạ đen
– Ngoài những hoạt chất vừa kể trên, các chuyên gia cũng cho biết trong cây xạ đen tồn tại một số thành phần khác như: đường khử, Triterpenoid, Cyanoglucoside… Đây đều là những hoạt chất có lợi cho sức khỏe.
CÔNG DỤNG
Theo y học cổ truyền:
– Tính vị: Xạ đen có vị hơi chát, đắng, tính hàn, có rất nhiều công dụng:
– Công dụng:
+ Chủ trị một số tình trạng như giải độc mát gan, điều trị các bệnh về ung bướu, nổi mụn nhọt, vàng da…
+ Giải độc, tiêu viêm, mụn nhọt trên da
+ Ổn định huyết áp, hoạt huyết
+ Giúp giải tỏa căng thẳng, an thần, tăng sức đề kháng
+ Chữa khối u
Theo y học hiện đại
– Chữa ung thư
– Trị bệnh viêm gan, xơ gan
– Hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ
– Hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan A, B, C
– Giảm áp lực, giải tỏa thần kinh
– Kiểm soát nồng độ huyết áp
– Chữa chứng nổi mụn nhọt, viêm loét da, ngứa ngáy
– Hỗ trợ an thần, điều trị mất ngủ
– Điều trị các bệnh về xương khớp, cột sống
– Chữa bệnh phụ khoa
LIỀU DÙNG & CÁCH DÙNG
– Ngày dùng 15 – 20g, tối đa chỉ nên dùng khoảng 70g/ngày.
– Sắc nước uống hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.
Lưu ý
– Chống chỉ định sử dụng cho những đối tượng sau:
+ Người bị suy thận
+ Người đang bị tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng
+ Người có huyết áp thấp
+ Phụ nữ mang thai
– Cần tham khảo ý kiến thầy thuốc để được tư vấn liều dùng phù hợp.
